Rozwój OZE vs. troska o rozwój działalności rolniczej
Degradacja środowiska naturalnego odbywająca się w niemal galopującym tempie doprowadziła do zasłużonego przekierowania uwagi z tradycyjnych źródeł pozyskiwania energii na alternatywne. Wraz ze wzrostem świadomości o potrzebie odejścia od wykorzystywania paliw kopalnianych polski ustawodawca, w zgodzie z celami Unii Europejskiej w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, rozpoczął proces legislacyjny mający odzwierciedlić panujący trend. Najważniejszym krajowym aktem prawnym w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii jest ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz oczywiście ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.
Jednak drugą troską ustawodawcy pozostała kwestia konkurencyjności polskiego sektora rolno – żywnościowego, która nierzadko jest nie do pogodzenia z wykorzystaniem gruntów rolnych pod inwestycje niezwiązane z działalnością rolniczą. Celem ochrony i rozwoju gospodarstw rolnych w 2003 r. wprowadzono ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1655 z pózn. zm.), która po przeprowadzonej w 2016 r. nowelizacji w znaczący sposób ograniczyła prawo do zbywania i przekazywania w posiadanie nieruchomości rolnych. Pomijając debatę na temat konstytucyjności wprowadzonych zmian, z przepisami wspomnianej ustawy powinni być w szczególności zaznajomieni ci, którzy planują rozpocząć inwestycje z zakresu OZE na gruntach rolnych. Warto pamiętać, że nieruchomością rolną, zgodnie z powołaną ustawą, jest nieruchomość rolna w rozumieniu Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne. Ta szeroka interpretacja nakazuje zachować czujność w transakcjach z osobami, które nabyły te grunty po dniu 30 kwietnia 2016 r., jako że od tej daty obowiązują ustawowe ograniczenia w zbywaniu lub przekazywaniu w posiadanie nieruchomości rolnych. Najważniejsze na co należy zwrócić uwagę to to, czy kontrahent będący w posiadaniu danej lokalizacji prowadzi już przez co najmniej 5 lat gospodarstwo rolne, stosownie bowiem do wprowadzonego brzmienia art. 2b ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia, a w przypadku osoby fizycznej obowiązany jest prowadzić to gospodarstwo osobiście. W tym okresie zbycie lub oddanie w posiadanie tej nieruchomości skutkować będzie nieważnością takiej czynności.
Porady online
Prawniczy Help Desk
Sprawdź
Ustawa przewidziała kilka wyjątków od powyższych ograniczeń, w szczególności nie stosuje się ich do nieruchomości rolnej będącej przedmiotem obrotu pomiędzy osobami bliskimi, do przejścia w posiadanie nieruchomości rolnej w wyniku wykonania umowy z następcą, o której mowa w art. 84 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jeżeli następca ten w chwili nabycia będzie rolnikiem indywidualnym. Dodatkowo ograniczenie nie ma zastosowania do zbywania lub przekazywania nieruchomości jednostce samorządu terytorialnego, Skarbowi Państwa lub działającemu na jego rzecz Krajowemu Ośrodkowi, a także do nieruchomości nabytej w wyniku dziedziczenia oraz działu spadku lub zapisu windykacyjnego, położonej w granicach administracyjnych miasta o powierzchni mniejszej niż 1 ha, położonej na obszarze górniczym lub na terenie górniczym w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze.
W przypadku zainteresowania wejściem w posiadanie nieruchomości, której nie obejmują wyjątki ujęte w ustawie i to nie tylko na cele związane z OZE, inwestorowi pozostaje możliwość skierowania wniosku do Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, który może w drodze decyzji administracyjnej, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem nabywcy nieruchomości rolnej lub interesem publicznym, udzielić zgody na zbycie lub oddanie w posiadanie innym podmiotom, przed upływem okresu 5 lat od dnia przeniesienia własności tej nieruchomości.
Kwestią, która wymaga odrębnej analizy jest rozumienie pojęcia „ważnego interesu nabywcy” lub „interesu publicznego” w kontekście ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. W praktyce często oba pojęcia są sprowadzane do interpretacji wywodzonej z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. Wyrok w sprawie Ospelt i Schlössle Weissenberg z dnia 23 września 2003 r. w sprawie C 452/01, Rec. str. I 9743), zgodnie z którą obowiązek osobistego prowadzenia gospodarstwa jako bezwzględny wymóg przy nabywaniu gruntów rolnych jest nieproporcjonalny, ponieważ taki warunek ogranicza możliwość oddawania gruntów w dzierżawę rolnikom, którzy nie posiadają własnych środków na nabycie gruntów.
Mając na uwadze przygotowany przez Ministerstwo Energii „Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030” (KPEiK 2021-2030) i płynące z niego zobowiązanie do konsumpcji energii brutto na poziomie 21-23% celowe jest wdrożenie takich mechanizmów, które pozwolą na oddolny rozwój zakładanych celów. Wydaje się zatem w pełni uzasadnione argumentowanie potrzeby wejścia w posiadanie nieruchomości rolnych, celem rozwoju inwestycji z dziedziny OZE takich, jak m.in. elektrownie fotowoltaiczne czy elektrownie wiatrowe, co w oczywisty sposób koresponduje z nowymi wyzwaniami stawianymi Polsce, która przez całe dziesięciolecia opierała swoją politykę energetyczną na bogactwie, jakimi są pokłady węgla.
Poleć znajomemu