
Formalności po śmierci bliskiej osoby obejmują nie tylko organizację pogrzebu, czy postępowanie spadkowe. Istotne jest uregulowanie zobowiązań, które pozostawił po sobie zmarły, w tym rozwiązanie umów z bankiem, ubezpieczycielem, dostawcą prądu czy usług telekomunikacyjnych. Wiele z tych kwestii wymaga konkretnego działania i zgromadzenia niezbędnej dokumentacji. Warto wiedzieć, które instytucje należy poinformować oraz jakie prawa Ci przysługują po śmierci bliskiej osoby.
Jak uzyskać akt zgonu? Formalności po śmierci bliskiej osoby
Najważniejszym dokumentem potrzebnym do rozpoczęcia porządkowania spraw spadkowych po śmierci bliskiej osoby jest akt zgonu wystawiany przez Urząd Stanu Cywilnego. Akt zgonu wystawiany jest na podstawie karty zgonu, czyli dokumentu potwierdzającego zgon osoby zmarłej. W zależności od miejsca zgonu, okoliczności śmierci kartę zgonu wystawia np. szpital. Jeżeli śmierć nastąpiła w domu – należy powiadomić lekarza rodzinnego lub lekarza pogotowia ratunkowego.
Uwaga! Sprawdź czy karta zgonu zawiera wszystkie niezbędne informacje takie jak imiona, nazwisko, nazwisko rodowe, datę i miejsce urodzenia, datę zgonu, płeć, pesel, przyczynę zgonu, miejsce zgonu/miejsce znalezienia zwłok oraz informacje o osobie, która stwierdziła zgon.
Z kartą zgonu możemy udać się do Urzędu Stanu Cywilnego, w celu wystawienia aktu zgonu. Oprócz karty zgonu, zabierz dowód osobisty osoby zmarłej oraz swój dokument tożsamości. Zgłoszenie zgonu w USC powinno odbyć się do 3 dni od daty wystawienia karty zgonu lub do 24 godzin od chwili zgonu – jeżeli osoba zmarła na skutek choroby zakaźnej.

Zasiłek pogrzebowy – kto i jak może go otrzymać?
Zasiłek pogrzebowy po śmierci bliskiej osoby to świadczenie wypłacane przez ZUS osobom lub podmiotom, które zajęły się pochówkiem i pokryły koszty pogrzebu. Żeby go uzyskać, złóż wniosek o wypłatę zasiłku (formularz Z-12) i dokumenty potwierdzające uprawnienie do jego otrzymania osobiście lub przez pełnomocnika. Jeżeli pokryjesz koszty pogrzebu, w Twoim imieniu dokumenty może złożyć zakład pogrzebowy.
- Oświadczenia i wnioski składa się do ZUS papierowo lub elektronicznie poprzez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Dokumenty przesłane e-mailem nie są rozpatrywane.
- Dokumenty, które zgodnie z przepisami muszą być przekazane do ZUS w oryginale (np. rachunki poniesionych kosztów pogrzebu) trzeba złożyć w formie papierowej.
Urlop okolicznościowy po śmierci bliskiej osoby – ile dni Ci przysługuje?
Po śmierci bliskiej osoby przysługuje Ci urlop okolicznościowy w pracy. Wymiar urlopu jest związany ze stosunkiem pokrewieństwa. Osoba, której zmarł rodzic, współmałżonek, dziecko, ojczym, macocha mogą otrzymać 2 dni urlopu, a gdy śmierć dotyczy babci, dziadka, rodzeństwa – 1 dzień. Jeżeli chcesz z urlopu okolicznościowego, złóż pisemny wniosek oraz przedstaw do wglądu akt zgonu.
Spadek po zmarłym – przyjęcie, odrzucenie i zobowiązania
Kolejnym krokiem po śmierci bliskiej osoby jest uporządkowanie spraw spadkowych. Przyjęcie lub odrzucenie spadku jest o tyle istotne, że może to rodzić odpowiedzialność poszczególnych spadkobierców przed wierzycielami, np. bankami. Pamiętaj, że spadkobierca może:
- Przyjąć spadek wprost (bez ograniczenia odpowiedzialności za długi).
- Przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczoną odpowiedzialnością za długi).
- Odrzucić spadek (zrzeczenie się majątku i długów).

Jak zamknąć umowy i zobowiązania po śmierci bliskiej osoby?
Wszystkim podmiotom, wobec których zmarły posiadał zobowiązania i umowy, należy zgłosić śmierć. W tym celu może być potrzebna kopia aktu zgonu. Bardzo ważne aby po śmierci bliskiej osoby spadkobiercy sprawdzili wszystkie zobowiązania, jakie miał zmarły, np. umowa z bankiem, firmą pożyczkową, spółką ubezpieczeniową, wspólnotą mieszkaniową, spółdzielnią, siecią komórkową, operatorem gazowym lub energetycznym i wszelkimi innymi podmiotami.
Oszczędności i rachunki bankowe zmarłego – co zrobić?
W celu sprawdzenia, czy zmarły posiadał środki na rachunku bankowym lub inne instrumenty, np. lokaty, udaj się do banku (lub banków) z aktem zgonu. Wraz ze śmiercią, co do zasady wygasają wszelkie udzielone pełnomocnictwa, dlatego tez osoby, które były upoważnione przez zmarłego za życia do korzystania z rachunków, mogą stracić do nich dostęp. Środki zgromadzone na kontach mogą trafić na rachunek techniczny banku i wchodzą w skład masy spadkowej, którą będzie trzeba podzielić w postępowaniu spadkowym.
Kredyty i pożyczki po śmierci kredytobiorcy – kto odpowiada za długi?
Śmierć kredytobiorcy nie prowadzi do natychmiastowej wymagalności (spłaty) kredytu. Nie wynika to jednak z żadnego przepisu. Zadłużenie kredytowe wejdzie w skład spadku po zmarłym jako jedno z pasywów (długów) spadkowych. Terminy płatności kredytu będą dotyczyły osobno każdej z rat zobowiązania.
Zobowiązania po zmarłym z tytułu zawartych umów w firmach pożyczkowych, również wejdą w skład spadku po śmierci bliskiej osoby.
Po śmierci dłużnika masa spadkowa, w tym długi, mogą podlegać dziedziczeniu, o ile spadek po zmarłym został przyjęty bez żadnych ograniczeń (dlatego tak ważne jest to czy i na jakich warunkach ewentualnie przyjmiemy spadek, o czym piszemy wyżej). Jeśli długi po zmarłym odziedziczyli jego spadkobiercy, wierzyciel może dochodzić od nich spłaty.

Ubezpieczenie po śmierci bliskiej – jak zgłosić i uzyskać odszkodowanie?
Po śmierci bliskiej osoby musisz pamiętać o innych zobowiązaniach finansowych zmarłego. Jeśli taka osoba posiadała różnego rodzaju umowy ubezpieczenia (np. na wypadek śmieci) należy zgłosić fakt zgonu ubezpieczycielowi – jeśli będziesz beneficjentem takiej umowy, otrzymasz należną Ci sumę ubezpieczenia.
Konieczne jest sporządzenie stosownych wniosków i ich odpowiednie udokumentowanie – zależnie od treści ogólnych warunków umów przyjętych przez konkretnego ubezpieczyciela.
Zgodnie z prawem towarzystwo ubezpieczeniowe ma 30 dni na wypłatę świadczenia po wniesieniu kompletnej dokumentacji przez osoby uprawnione.
Dziedziczenie mieszkania i prawa do lokalu po zmarłym
Jeżeli zmarły pozostawił po sobie testament, wówczas mieszkanie dziedziczy ten, kto został wskazany przez spadkodawcę. W przypadku, gdy zmarły był właścicielem mieszkania lub domu, nieruchomości te wchodzą do masy spadkowej i stosuje się do nich reguły dotyczące dziedziczenia testamentowego albo ustawowego. Dziedziczeniu podlegają także lokale objęte prawami własności (własnościowe i z prawem odrębnej własności). Mieszkanie ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu nie podlega dziedziczeniu. Dziedziczy się jedynie opłacony wkład.
Ze względu na fakt, że mieszkania komunalne nie są własnością ich lokatorów, niemożliwe jest dziedziczenie tego typu nieruchomości. Istnieje jednak opcja podjęcia innych działań, które spowodują, że dane lokum będzie mogło być użytkowane przez osoby najbliższe zmarłego najemcy.
Prawo najmu lokalu mieszkalnego po śmierci bliskiej osoby przechodzi na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. W przypadku śmierci najemcy w stosunek najmu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz osoba pozostająca faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą np. w konkubinacie.
Warunkiem koniecznym jest jednak, by te osoby zamieszkiwały na stałe z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. Nie wystarczy zatem, że były zameldowane w tym samym mieszkaniu. Przed przyznaniem prawa do najmu danego lokalu komunalnego samorządy prowadzą wywiad środowiskowy, by zorientować się, czy przyszły najemca rzeczywiście mieszkał w danym lokalu.
Jak zamknąć konta w mediach społecznościowych i usługi telekomunikacyjne po śmierci bliskiej osoby?
Jeśli zmarły miał profil na Facebooku, Instagramie lub X, członek rodziny lub wykonawca testamentu może zamknąć jego konto. Trzeba dostarczyć administratorom portalu akt zgonu lub akt urodzenia zmarłego. Konto można też przełączyć w status in memoriam (ku pamięci). Może to zrobić każdy, kto udowodni, że użytkownik zmarł. Aby zablokować konto u operatora sieci komórkowej po śmierci bliskiej osoby, napisz wniosek o rozwiązanie umowy i dołącz do niego kopię aktu zgonu. Umowa będzie rozwiązana co do zasady z pominięciem okresu wypowiedzenia.
Sukcesja firmy po śmierci przedsiębiorcy – co warto wiedzieć?
Przedsiębiorca, jeszcze za swojego życia, a po jego śmierci – jego spadkobiercy, wyznaczają do zarządzania majątkiem firmy specjalną osobę – zarządcę sukcesyjnego. Aby doszło do rejestracji zarządcy sukcesyjnego w systemie CEIDG, przedsiębiorca powinien powołać, w formie pisemnego oświadczenia, zarządcę i uzyskać na piśmie jego zgodę w tej sprawie.
Prawo przewiduje także tzw. mechanizm awaryjny, który polega na tym, że w ciągu 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego mogą także powołać spadkobiercy lub małżonek przedsiębiorcy, który jest współwłaścicielem firmy. W tym przypadku potrzebne jest jednak uzyskanie potwierdzenia w formie aktu notarialnego. Następnie notariusz zgłosi zarządcę sukcesyjnego do CEIDG. Jakie są zadania zarządcy sukcesyjnego? Zarządca prowadzi firmę do czasu uregulowania spraw spadkowych i podjęcia przez następców prawnych decyzji co do dalszych jej losów.
Zarządca sukcesyjny może zarządzać majątkiem przedsiębiorstwa, zgodnie z wolą samego przedsiębiorcy lub jego spadkobierców. Pozwala to na utrzymanie w mocy prawa: umów o pracę zatrudnionych pracowników, kontraktów, zezwoleń, pozwoleń czy koncesji związanych z przedsiębiorstwem, nazwy firmy, NIP-u i firmowego konta zmarłego przedsiębiorcy.
Jak Kancelaria Halaś i Wspólnicy może Ci pomóc?
Po śmierci bliskiej osoby należy załatwić kluczowe formalności: uzyskać akt zgonu, zgłosić śmierć w ZUS i ubiegać się o zasiłek pogrzebowy. Spadkobiercy muszą podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Warto również jak najszybciej powiadomić banki, ubezpieczycieli i dostawców usług o śmierci zmarłego. Aby uniknąć problemów prawnych i finansowych, działaj świadomie i skorzystaj z profesjonalnej pomocy prawnej.