Ograniczenie odpowiedzialności członków zarządu spółki kapitałowej – Business Judgement Rule

Doradztwo prawne

Ograniczenie odpowiedzialności członków zarządu spółki kapitałowej – Business Judgement Rule

Share on facebook
Share on twitter
Share on linkedin

Nowelizacja przepisów Kodeksu spółek handlowych (KSH) wchodzi w życie 13 października 2022 r., a zatem za niecałe dwa tygodnie. Nowelizacja wprowadza istotną zmianę w odpowiedzialności członków zarządu, rad nadzorczych, komisji rewizyjnej i likwidatorów spółek kapitałowych. I to zarówno w odpowiedzialności odszkodowawczej wobec spółki, jak i w odpowiedzialności karnej za przestępstwa wskazane w art. 296 Kodeksu karnego (KK). Wprowadza się bowiem pewne novum, zasadę pod nazwą Business Judgement Rule (zasada biznesowej oceny sytuacji). Jest to rozwiązanie znane przede wszystkim w systemach common law.

Uprzednio zasadę tę wprowadzono w Austrii, Chorwacji, Czechach, Hiszpanii, Niemczech, Portugalii, Słowacji czy Rumunii, a także w Europejskim modelu kodeksu spółek handlowych.

 

Porady online

Prawniczy Help Desk

Jak wprowadzenie tej zasady do polskiego ładu korporacyjnego wygląda w praktyce?

W art. 293 i 483 KSH dodano paragraf 3 w którym wymieniono przypadki, w których członek zarządu, członek rady nadzorczej, członek komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki, mimo wyrządzenia spółce szkody, nie poniesie odpowiedzialności. Brak odpowiedzialności wystąpi, gdy osoba zarządzająca nie naruszy obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności.
Jakie warunki, osoba zarządzająca spółką kapitałową, musi spełnić, aby uwolnić się od odpowiedzialności odszkodowawczej?

Osoba zarządzająca powinna:
– postępować lojalnie wobec spółki,
– działać w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego,
– działać przy dokonywaniu starannej oceny okoliczności, w tym z uwzględnieniem informacji, analiz i opinii.

Cel, który przyświecał ustawodawcy przy wprowadzaniu omawianej zmiany, został określony w uzasadnieniu do projektu. Wskazano, że wprowadzenie zasady biznesowej oceny sytuacji pozwoli definitywnie przesądzić o wyłączeniu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce wskutek decyzji organów, które okażą się błędne, o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.

 

Ustawodawca zauważa przy tym, że ryzyko gospodarcze jest nieodzownym elementem prowadzenia działalności gospodarczej. Podjęcie przez osoby zarządzające w spółce kapitałowej ryzyka przy podejmowaniu decyzji biznesowych podyktowane jest chęcią osiągnięcia zysku przez spółkę, zmiany lub poszerzenia przedmiotu działalności spółki, wprowadzenia nowego produktu, usługi, innowacji. Celem wprowadzenia nowej regulacji jest zatem wzmocnienie pozycji osób zarządzających w spółce kapitałowej, zmniejszenie ciążącej na nich odpowiedzialności, a tym samym zmotywowanie osób zarządzających w spółkach do podjęcia ryzyka gospodarczego. Może to spowodować korzystne zmiany w działalności spółki oraz polepszenie jej sytuacji finansowej.

Wypływające z zasady Business Judgement Rule ograniczenie odpowiedzialności osób zarządzających za podjęte decyzje biznesowe i ewentualną wynikającą z nich szkodę i zastosowanie tej zasady w praktyce, wypracowane zostało w systemie common law. Pewną ewolucję orzeczniczą można jednak zaobserwować także na gruncie stosowania przepisów krajowych dotyczących odpowiedzialności władz spółki. Orzeczenia, które zinterpretowały tę regułę w systemie common law mogą stanowić wskazówkę, jak zasada ta będzie interpretowana w ewentualnym procesie odszkodowawczym przeciwko osobie zarządzającej.

Zasada Business Judgement Rule wprowadza domniemanie, że podejmując decyzję gospodarczą osoba zarządzająca działała w oparciu o rzetelne informacje, w dobrej wierze i w uczciwym przekonaniu, że podjęte działania leżały w najlepszym interesie spółki (sprawa Sądu Najwyższego Stanu Deleware Aronson v. Lewis).
Ciężar dowodu zostaje zatem przeniesiony na powoda – to powód musi obalić domniemanie chroniące pozwane osoby zarządzające.

Z wyroku w sprawie Percy v. Millaudon wynika kolejna zasada składająca się na Business Judgement Rule – twierdzenie o ludzkiej omylności. Zgodnie z tą zasadą nawet przy prawidłowym wykonywaniu swoich obowiązków i dołożeniu staranności, możliwe jest podjęcie błędnej decyzji, której skutkiem może być szkoda w majątku spółki. Zasada ludzkiej omylności znosi wówczas odpowiedzialność osób zarządzających za taką decyzję.
Z kolei z orzeczenia Sądu Najwyższego Stanu Michigan w sprawie Dodge v. Ford Motor Co wynika, że zgodnie z Business Judgement Rule sędziowie nie są specjalistami w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej,więc nie powinni dokonywać biznesowej oceny działań członków organów zarządzających. Jeżeli kwestionowana w pozwie decyzja gospodarcza jest chociaż w części racjonalna, nie powinna być oceniana przez sąd. Zauważa się również, że nie można oceniać danej decyzji gospodarczej ex post, kiedy znane są już skutki konkretnej decyzji. Po czasie znane są bowiem negatywne skutki których nie sposób było wcześniej przewidzieć. Na tę kwestię też wskazuje też ustawodawca w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej.

Jakie będą konsekwencje opisywanej nowelizacji?

Z pewnością wzrośnie zapotrzebowanie na przeprowadzenie pisemnych analiz ryzyka planowanych decyzji biznesowych oraz opinii prawnych, w których opisane będą ryzyka prawne tych decyzji. Organy zarządzające i ich członkowie będą bowiem chcieli się w ten sposób zabezpieczyć. Wykazać, że spełnili przesłanki ustawowe i oparli się przy podejmowaniu decyzji biznesowych na „informacjach, analizach i opiniach”, o których mówi przepis. Brzmienie przepisu wymaga bowiem, żeby zgodnie z ogólną regułą postępowania dowodowego, to członek organów wykazał, że działał z należytą starannością i wykazał się lojalnością wobec spółki. Nowe przepisy wzmacniają pozycję osób zarządzających spółką i pozwalają na podjęcie większego ryzyka gospodarczego. Zmniejszają ryzyko wystąpienia przez spółkę z roszczeniami odszkodowawczymi np. do członka zarządu.
Obecnie trudno prognozować, jak sądy będą interpretować nowe przepisy i czy zastosowanie znajdą reguły wypracowane w systemie common law. Czy osoby zarządzające w spółkach wykorzystają swoją wzmocnioną pozycję i zaczną podejmować bardziej ryzykowne i odważne decyzje biznesowe? Czas pokaże.

Share on facebook
Share on twitter
Share on linkedin
Nasze

Usługi

Group 202

Szkolenia

Szkolenia

AML – przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu RODO – ochrona danych osobowych
Sprawdź

Dla klienta indywidualnego

Dla klienta indywidualnego

Pomagamy w zakresie prawa cywilnego, karnego, pracy. Umowy, kontrakty. Spadki.
Sprawdź
kancelaria porady onlin

Porady Online

Porady Online

Świadczymy specjalistyczne usługi doradztwa prawnego online dla klientów indywidualnych oraz podmiotów gospodarczych.
Sprawdź
ico_biznes

Prawo spółek

Prawo Spółek

Rejestracja spółki, Due diligence spółki, Umowa, Statut spółki, Organizacja i przeprowadzenie zgromadzenia i inne
Sprawdź
Group 209

Przekształcenia spółek

Przekształcenia spółek

Przekształcenia spółek, fuzje i przejęcia. Przygotowanie i przeprowadzenie nabycia, sprzedaży, przekształceniu, dzieleniu i łączeniu spółek.
Sprawdź
Group 210

Prawo rynku
kapitałowego

Prawo rynku
kapitałowego

Obowiązki informacyjne oraz notyfikacyjne spółek. Obsługa relacji inwestorskich
Sprawdź
Group 224

Prawo ochrony
konkurencji

Prawo ochrony
konkurencji

Identyfikujemy możliwe ryzyka. Doradztwo w prawne w zakresie: naruszanie tajemnicy przedsiębiorstwa, naruszanie zakazu konkurencji.
Sprawdź
Group 205

RODO

RODO

Wdrożenia RODO, Szkolenia, Audyty prawne, Wsparcie obsługi naruszeń ochrony danych osobowych Doradztwo i reprezentacja podczas kontroli UODO.
Sprawdź

Prawo cywilne

Prawo cywilne

Doradztwo w zakresie Prawa zobowiązań oraz prawa spadkowego. Zastępstwo procesowe. Negocjacje umów i kontraktów. Umowy inwestycyjne.
Sprawdź
Group 222

Prawo karne

Prawo karne

Zapewniamy obronę swoich Klientów w postępowaniach karnych i karno-skarbowych na każdym etapie postępowania.
Sprawdź
Group 224

Prawo pracy

Prawo pracy

Bieżące doradztwo dla działów HR i kadry menedżerskiej. Restrukturyzacja zatrudnienia (w tym zwolnienia indywidualne oraz grupowe). Zbiorowe prawo pracy.
Sprawdź

Obsługa branży
marketingowej

Obsługa branży
marketingowej

Przygotowywanie umów. Opracowywanie regulaminów promocji, konkursów, polityk prywatności i zgód na telemarketing.
Sprawdź