Śmierć najbliższego członka rodziny jest dla każdego z nas bolesną stratą. W tak trudnym czasie, nie tylko emocje odgrywają rolę, ale także konieczność zajęcia się formalnościami. Warto pamiętać, że świadczenia po śmierci bliskiego stanowią finansowe wsparcie dla rodziny zmarłego, które może okazać się niezbędne w tym trudnym czasie. Członkom rodziny zmarłego co do zasady przysługuje szereg uprawnień i świadczeń, zwłaszcza ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, o które uprawnione osoby mogą się ubiegać.
Zasiłek pogrzebowy – co warto wiedzieć?
Zasiłek pogrzebowy, to jednorazowe świadczenie przysługujące członkowi rodziny, pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego a nawet osobie obcej, jeżeli pokryli koszty pogrzebu.
W gronie uprawnionych do otrzymania zasiłku pogrzebowego znajdują się:
- Małżonek (wdowa lub wdowiec),
- Rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające,
- Dzieci – zarówno własne, jak i przysposobione, przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności,
- Rodzeństwo, dziadkowie, wnuki oraz osoby, nad którymi ustanowiono opiekę prawną.
Jakie są warunki uzyskania zasiłku pogrzebowego?
Zasiłek pogrzebowy przysługuje jedynie po śmierci osoby, która była ubezpieczona w ZUS (np. miał przyznaną emeryturę lub rentę) i tylko z jednego tytułu. Ważne jest, aby wniosek o zwrot kosztów pogrzebu złożyć do 12 miesięcy od dnia śmierci. Po tym czasie prawo do zasiłku wygasa. Jeśli strona, która wnioskuje o zasiłek spełniła wszystkie formalności, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych powinien przekazać wnioskodawcy pieniądze do 30. dni od dnia wpływu wniosku do placówki ZUS.
Wniosek o zasiłek pogrzebowy wraz z dokumentami potwierdzającymi poniesione wydatki na pogrzeb można złożyć osobiście w dowolnej placówce ZUS, wysłać pocztą, skorzystać z upoważnionego pełnomocnika lub drogą elektroniczną przez platformę PUE ZUS. Na dzień 1 września 2024 roku wysokość zasiłku pogrzebowego wynosi 4000 zł, jednak trwają prace nad podniesieniem tej kwoty do 7000 zł.
Kancelaria Halaś i Wspólnicy z Wrocławia pomaga w kompletowaniu dokumentacji oraz składaniu wniosków, by proces ten przebiegł sprawnie.
Świadczenia po śmierci bliskiego – odprawa pośmiertna
Odprawa pośmiertna uregulowana jest przepisami kodeksu pracy. Jest to świadczenie, które co do zasady ma zrekompensować utratę dochodów, jaka wynikła dla bliskich zmarłego w momencie jego zgonu. Odprawa jest zatem wypłacana przez pracodawcę, niezależnie od tego w jakim miejscu i z jakiej przyczyny nastąpiła śmierć pracownika.
Kto może otrzymać odprawę pośmiertną?
Prawo do odprawy pośmiertnej mają członkowie najbliższej rodziny zmarłego, który w chwili śmierci pozostawał w stosunku pracy. W niektórych przypadkach, odprawa przysługuje także, gdy pracownik zmarł po ustaniu stosunku pracy, ale w trakcie pobierania zasiłku chorobowego. Odprawa pośmiertna jest wypłacana niezależnie od zasiłku pogrzebowego.
Uprawnionymi do otrzymania tego świadczenia są:
- Małżonek (wdowa lub wdowiec).
- Dzieci własne lub przysposobione do ukończenia 16. roku życia lub jeśli kontynuują naukę, do 25. roku życia, wnuki i rodzeństwo przed osiągnięciem pełnoletniości, przyjęte na wychowanie i utrzymanie.
- Rodzice, o ile są niezdolni do pracy, ukończyli 50 lat lub wychowują przynajmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionego do renty.
Warto dodać, że odprawa pośmiertna przysługuje nawet wtedy, gdy zmarły pracownik przebywał na urlopie, zwolnieniu chorobowym lub macierzyńskim. Kancelaria Halaś i Wspólnicy oferuje wsparcie w dochodzeniu tego świadczenia, niezależnie od skomplikowanej sytuacji prawnej.
Renta rodzinna – kto może ją otrzymać?
Renta rodzinna to świadczenie przysługujące członkom rodziny zmarłego, który w momencie śmierci spełniał określone warunki:
- Miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
- Spełniała warunki do uzyskania świadczeń przedemerytalnych lub emerytury pomostowej.
- Pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
Należy podkreślić, że wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, którą dzieli po równo między uprawnionych.
W ostatnich latach pojawiła się nowa forma świadczenia, znana jako renta wdowia. Jest ona przyznawana osobom, które spełniają trzy podstawowe warunki:
- Osiągnięcie wieku emerytalnego,
- Pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka,
- Nabycie prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Świadczenia po śmierci bliskiego – odszkodowanie z ZUS
Jeżeli śmierć bliskiej osoby nastąpiła w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, członkowie rodziny mogą starać się o dodatkowe odszkodowanie z ZUS. Jest to dodatkowa forma wsparcia finansowego, którą również można uzyskać niezależnie od innych świadczeń.
Środki zgromadzone na subkoncie ZUS lub rachunku OFE
Kolejną formą wsparcia finansowego, którą można otrzymać po śmierci bliskiego, są środki zgromadzone na subkoncie ZUS lub rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym (OFE). Środki na subkoncie ZUS lub w OFE zgromadzone w czasie wspólności majątkowej małżeńskiej są w połowie przekazywane współmałżonkowi, a reszta trafia do osób wskazanych przez zmarłego. Jeśli zmarły nie podjął decyzji w tym zakresie, o tym, kto dziedziczy jego środki decyduje sąd.
Prawo do dziedziczenia przysługuje osobom wskazanym przez zmarłego, który był członkiem OFE lub urodził się po 1968 roku i nie przystąpił do OFE. W sytuacji, gdy zmarły nie podjął decyzji dotyczącej dziedziczenia, opisane środki wchodzą w skład masy spadkowej. Jeśli zmarły miał subkonto w ZUS i OFE, OFE najpierw dzieli środki, a w dalszej kolejności przesyła do ZUS zawiadomienie o osobach, na rzecz których nastąpił podział środków i o ich udziale w tych środkach. Ma na to 14 dni od dnia dokonania podziału. Z kolei ZUS realizuje to zadanie w terminie 3 miesięcy. W przypadku zmarłego, który posiadał tylko subkonto ZUS, proces ten przebiega odmiennie. By uzyskać środki należy złożyć wniosek do ZUS.
Wypłata środków z polisy na życie
Jeżeli zmarły miał zawartą polisę na życie, osoby uposażone w umowie mogą ubiegać się o wypłatę środków bezpośrednio z towarzystwa ubezpieczeniowego. W takim przypadku pieniądze z polisy nie wchodzą w skład masy spadkowej.
Ubezpieczenie na życie działa w ten sposób, że ubezpieczyciel w zamian za otrzymaną składkę zobowiązuje się wypłacić w razie śmierci osoby ubezpieczonej umówioną kwotę wskazanej osobie, czyli osobie uposażonej.
Jeśli chcesz sprawdzić, czy bliska osoba miała ubezpieczenie na życie, zgłoś się do każdego z towarzystw ubezpieczeniowych i podaj dane ubezpieczonego, w tym numer PESEL. Wykaż, że wskazana osoba nie żyje, przedstawiając akt zgonu. Podaj swoje dane, a towarzystwo ubezpieczeniowe zweryfikuje, czy jesteś uprawniony do świadczenia z ubezpieczenia na życie.
Świadczenia po śmierci bliskiego – podsumowanie
Śmierć bliskiej osoby to nie tylko emocjonalny cios, ale również wyzwanie pod względem formalności prawnych i finansowych. Istnieje wiele świadczeń, które mogą pomóc przetrwać ten trudny czas. Od zasiłku pogrzebowego, przez odprawy pośmiertne, aż po rentę rodzinną i wypłaty z polisy na życie. Kancelaria Halaś i Wspólnicy specjalizuje się w doradztwie prawnym dotyczącym świadczeń po śmierci bliskiego, oferując kompleksową pomoc w tym trudnym procesie.
Autor: Michał Konieczny, Redakcja: Aleksandra Szlacheta
