Uchwalony pakiet zmian mających na celu zlikwidowanie nieprawidłowości w udzielaniu pożyczek o charakterze lichwiarskim wchodzi w życie już 18 maja tego roku.
Ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie wprowadza zmiany między innymi do przepisów kodeksu cywilnego i ustawy o kredycie konsumenckim.
Ustawodawca w dodanych nowymi przepisami art. 7201–7205 i art. 7241 kodeksu cywilnego wprowadza do regulowanej kodeksem cywilnym umowy pożyczki (czyli każdej pożyczki, nie tylko takiej, która spełnia definicję kredytu konsumenckiego) maksymalny limit kosztów pozaodsetkowych, jakimi instytucje pożyczkowe mogą obciążyć pożyczkobiorcę. Koszty te, w całym okresie spłaty pożyczki, nie będą mogły być wyższe aniżeli 25% całkowitej kwoty danej pożyczki. Jeżeli koszty pozaodsetkowe przekraczać będą ten limit, pożyczkodawcy należeć się będą maksymalne koszty pozaodsetkowe.
Porady online
Prawniczy Help Desk
Nowe przepisy regulują również kwestię zabezpieczeń umów pożyczek. Suma zabezpieczenia roszczeń związanych z udzieleniem świadczenia, nie będzie mogła być wyższa od sumy wartości przedmiotu pożyczki powiększonej o odsetki maksymalne obliczone bezpośrednio od tej kwoty za okres na jaki została udzielona pożyczka, odsetek maksymalnych za opóźnienie obliczonych od kwoty pożyczki za okres do 6 miesięcy oraz maksymalnych kosztów pozaodsetkowych, chyba że przepis szczególny będzie przewidywał wyjątek.
Najważniejsze zmiany, którą mogą mieć duży wpływ na rynek instytucji pożyczkowych, wprowadzono jednak w ustawie o kredycie konsumenckim. Na mocy nowych przepisów instytucje pożyczkowe będą pod kontrolą Komisji Nadzoru Finansowego. Instytucje pożyczkowe będą zobowiązane do składania cyklicznych sprawozdań ze swojej działalności. W razie uznania przez KNF, że instytucja nie przestrzega przepisów o kredycie konsumenckim, nie wykonuje obowiązku sprawozdawczego wobec KNF lub nie wypełniła zaleceń KNF w przedmiocie jej działalności, KNF może m.in. nałożyć na instytucję pożyczkową karę w wysokości do 15 000 000 zł, a na członka zarządu bezpośrednio odpowiedzialnego za uchybienia karę w wysokości do 150 000 złotych.
Instytucje pożyczkowe będą mogły prowadzić działalność jedynie w formie spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której ustanowiona jest rada nadzorcza. Minimalny kapitał zakładowy spółki będącej instytucją pożyczkową wynosić będzie 1 000 000 zł. Instytucje pożyczkowe mają czas do 31 grudnia 2023 r. na dostosowanie formy prowadzonej działalności do tej opisanej w nowych przepisach.
Zmianie podlega również kwota maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego. Wartości odpowiednio 25% (koszty niezależne od okresu kredytowania) i 30% (koszty uzależnione od okresu kredytowania) zastąpione zostały wartościami 10% i 10%. Ustawa wprowadza również obniżenie limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu w całym okresie kredytowania z obecnych 100% kwoty kredytu – do wysokości 45% tej kwoty.
Ustawa ogranicza również praktykę obrotu wierzytelnościami powstałymi wskutek zaciąganych przez konsumentów pożyczek. Obecnie konsument często nie wie, dlaczego dostał wezwanie do zapłaty od firmy, z którą nigdy nie zawierał żadnej umowy, a która w wyniku cesji nabyła prawo do dochodzenia od niego wierzytelności w postaci kwoty zaciągniętej pożyczki oraz pozostałych kosztów umowy pożyczki. Nowe przepisy wprowadzają ograniczenie obrotu wierzytelnościami wynikającymi z umowy o kredyt konsumencki, do czasu wygaśnięcia wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Ograniczenie to nie znajdzie zastosowania do kredytodawców będących bankami lub spółdzielczymi kasami oszczędnościowo kredytowymi udzielającymi kredytów konsumenckich.
Nowelizacja nakłada na instytucje pożyczkowe obowiązek dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta i udzielenia pożyczki jedynie w razie, gdy wynik tej oceny będzie pozytywny. Kredytodawca będzie miał również obowiązek, aby przed udzieleniem konsumentowi kredytu konsumenckiego, odebrać od niego oświadczenie o jego dochodach i wydatkach w zakresie niezbędnym dla oceny zdolności kredytowej oraz analizy ryzyka kredytowego.
Jeżeli kredytodawca udzieli konsumentowi kredytu konsumenckiego, bez uzyskania ww. informacji, lub gdy z treści oświadczenia wynika, że konsument ma zaległości w spłacie innego zobowiązania wynoszące powyżej 6 miesięcy, to wierzytelność z umowy o kredyt konsumencki nie będzie mogła zostać zbyta w drodze przelewu, ani w inny sposób, a jej dochodzenie będzie możliwe dopiero od momentu całkowitej spłaty tego zobowiązania, jego wygaśnięcia lub stwierdzenia nieistnienia zobowiązania. Zakaz zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie wstrzymuje biegu przedawnienia.
Nie wiadomo, jak uchwalone zmiany przełożą się na praktykę rynkową, jednak mając na względzie, że ich istotą jest przede wszystkim wzmocnienie pozycji konsumenta i jego ochrona przed nadmiernymi kosztami wynikającymi z zawieranych umów pożyczek i kredytów konsumenckich, należy oczekiwać, że nowe regulacje w sposób istotny wpłyną na działalność instytucji pożyczkowych.
Oczywistym jest, że nowe przepisy będą stanowiły obciążenie dla instytucji pożyczkowych, gdyż generują dodatkowe koszty prowadzenia działalności. Nie można wykluczyć, że koszty te przerzucone zostaną na konsumentów, którzy zapłacą więcej za sam proces obsługi umowy. Przed podpisaniem umowy warto zatem przeanalizować, czy jej zapisy zostały dostosowane do obowiązujących przepisów.
Osoby zainteresowane taką analizą – zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.
Materiał stanowi informowanie o wykonywaniu zawodu radcy prawnego. #Autopromocja
